De Franse cineaste Agnès Varda is vorige week overleden. Ik ontdekte haar op 3 januari dankzij een interview in het magazine The Gentlewoman. Op die dag noteerde ik in mijn dagboek: “Ontdekking documentairemaakster Agnès Varda: struggle to invent your life.”
– Een vrouw die tijdens een gospelmis schreeuwt: “Hallelujah!”
– Een jongen die aan het graf van zijn vader staat in het memorial park en zegt: “Never again!”
– Een oude man die ik ontmoet aan een marktkraam en me toefluistert: “L’ amour existe.”
– Een Congolese jongen die me zegt: “Congo, c’est le désordre.”
– Een oude man die in de bus een gebed doet opdat we een goede reis zullen hebben.
Maar tijdens deze registraties ervoer ik ook ruis. Minder inspirerende stemmen die me dagelijks vroegen: “Waarom ben je hier alleen op reis?” “Waarom ben je niet getrouwd?” “Waar zijn je kinderen?” “Wat doe je hier?” “Ben je niet eenzaam?”
Inderdaad: wat doe ik hier? Zou ik niet beter naar huis gaan, een man zoeken en een kind maken?
Een vrouw als Agnès Varda is een belangrijk rolmodel omdat ze toont dat je als vrouw kan creëren. Dat je een leven kan uitvinden. Jouw leven. Liefst zo excentriek mogelijk.
Over onze misogyne cultuur zegt ze: “Women have been exploited by so many ‘masters’ in their ‘masterpieces’ to express the male artists’ own troubles. The only remedy is more art by a great variety of women. The movement would need radical lesbians, theoreticians, angry women…”
Varda wilde vrouwen inspireren om te doen wat ze willen. Ze wilde in haar werk tonen dat het leven geen Hollywood-verhaal is dat eindigt als je gekust wordt door een man. Dat het ideaal van ‘the happy home’ niet bestaat. Dat vrouwen er niet alleen zijn om voor mannen te zorgen. Dat oud worden niet betekent dat je lelijk wordt. Dat je op je 90ste je haar paars kan kleuren, een bloemenkrans kan dragen en onweerstaanbaar aantrekkelijk kan zijn. Dat je op elk moment in je leven naar de andere kant van de wereld kan trekken om een film te maken (ook al is de financiering nog niet rond). Dat je bruggen kan bouwen tussen verschillende stemmen en hierdoor een nieuwe wereld kan scheppen.
Als de journaliste van The Gentlewoman een vraag stelt over haar gezondheidsproblemen antwoordt ze: “It’s OK. It’s fine. I decided I should put the accent on what I love to do.”
Het lijkt me de juiste instelling voor het leven. Het leven als uitvinding. Het leven als experiment dat geen einde kent.
Deze column verscheen op 3/4/19 in De Morgen
